Bowling

Bowling son yıllarda popüler olan bir spor. Stres atmaya yaradığı gibi, düzenlenen turnuvalarla insan ilişkilerinin gelişmesini sağlamasıyla da dikkat çekiyor. Bir kaç oyundan sonra kendinizi büyük oranda geliştirebileceğiniz, size eğlenceli saatler yaşatacak bir oyun...

Bowling Tarihçesi
Bowling basit anlamda dizilmiş 10 adet kukayı (pin) bir topla devirmeye çalışmak olarak görülse de bugün 90 dan fazla ülkede 100 milyondan fazla oyuncu ile hem keyifle oynanabilen, hem de yarışma sporu olarak son derece ciddi bir çalışma gerektiren bir strateji ve koordinasyon sporudur.

İngiliz antropolog, Sir Flinders Petrie'nin 1930'da Mısır'da yaptığı araştırmalarda bir çocuk mezarında bowling benzeri bir oyuna ait malzemeler bulması bu oyunun M.Ö. 5200 yıllarına uzanan (bazı kaynaklarda M.Ö. 3200 olarak geçiyor) bir geçmişi olduğunu, en az 5000 yıllık bir oyun olduğunu ıspatlamıştır. Bu dönemde bu oyunun mermer yarım daire şeklinde bir alandaki 10 adet taş kukayı taş toplarla devrilerek oynandığı düşünülüyor.

Eski Polonezyalıların oyandıkları “ula maika” adlı oyun da 60 feet mesafeden kukaların devrilmesine dayanan bir oyun olarak bowling oyununun geçmişinde yer almakta. İşin ilginci bu mesafe hala günümüzde de kullanılıyor.

Tüm bu dönemlerde avcı ve savaşçıların yeteneklerini geliştirmek için benzer oyunlar oynadıkları ve bu oyunların bowlig'in temelini şekillendirdikleri biliniyor.

Alman tarihçi William Pehle M.S. 300 lü yıllarda bu oyunun Almanya'daki izlerine değinmekte. III. ve IV. yüzyıllarda bu oyun pek çok kilisede günahlardan arınmanın bir simgesi olarak kullanılıyordu. Tapınanlar “kegel” adındaki 9 ahşap kukayı devirerek günahlarından ne kadar kurtulduklarını gösteriyorlardı. Bu testi başarı ile geçenler tamamen günahlarından da kurtulmuş sayılıyordu. (Protestanlığın kurucusu Martin Luther tüm kukaları devirmesiyle anılıyor) Bowlingçiler için kullanılan “kegler” deyimi bu döneme aittir.

Dinsel bir törenden tekrar bir spor haline dönüşen bowling tipi oyunların kayıtlarına Avrupa'da 14. yy.da rastlanıyor. Bu yıllarda oyun o kadar popüler oluyor ki ünlü 100 yıl savaşlarında askerler ok talimleri yerine kendilerini oyuna kaptırınca King Edward III (1327-1377) ve King Richard II (1377-1399) bu oyunun oynanmasını yasaklıyorlar. Daha sonra King Henry VIII oyunu yasallaştırıyor ve hatta kendisi de oynuyor.

Bu dönemde pek çok bowlinge benzer oyun Avrupa'dan Amerika'ya göçmenlerle taşındı. Bunların arasında İtalyanların bocce'si, Fransızların pentanque'si ve Ingilizlerin lawn bowling denilen, kukasız oynanan bir bowling türü yer almakta. Modern bowlingin temelinin ise Hollandalı göçmenlerin 1600'lü yıllarda taşıdıkları üçgen şeklinde dizilen ahşap kukalarla oynanan “Dutch Pins” oyunundan geldiğine inanılmakta. Hollandalılar bu yıllarda bu oyunu New York'ta hala aynı isimle bilinen “Bowling Green” yöresinde oynuyorlardı.

1841 yılında Connecticut eyaleti 9 kukalı bowling oyununu yaygınlaşan ***** ve ***** yüzünden yasaklamış, bunu diğer eyaletler izlemiştir. Dünyada “Ten Pin Bowling” olarak bilinen 10 kukalı bowling'in bu 9 kuka yasağını delmek üzere oluşturulduğu düşünülmekte.

Tarihi boyunca dış mekanlarda oynanan bowling oyunu 1840 yılında New York'ta iç mekana inşa edilen ilk kulvarların yapılmasıyla 19. yy. da artık popüler bir iç mekan oyunu haline geldi.

Tüm dünyada oynanmasına rağmen kuralları belirli olmayan bowling oyunu ilk organizasyonuna 1875 yılında 9 kuka bowling oynatan 9 kulüp tarafından oluşturulan "National Bowling Organisation" ile kavuştu. Bu organizasyon ve diğer kulüpler standartları belirlemek için yıllarca çalıştı ve sonunda 1895 yılında New York'ta kurulan ABC - American Bowling Congress ile tek bir çatı altında toplandı ve bugün de geçerli olan pek çok kuralı saptadılar. Bu dönemden sonra bowling sporunda erkeklerin katılabildiği resmi karşılaşmalar başladı.

1917 yılında kurulan Women's International Congress ile kadınlar da kendi karşılaşmalarını düzenlemeye başladılar. Bu organizasyon daha sonra Woman's National Bowling Association olarak değiştirildi. 1971 yılında bu organizasyon Women's International Bowling Congress (WIBC) olarak tekrar değişti.

20 yy.da bu sporda çok ciddi gelişmeler oldu. 1905 yılına kadar kullanılan sert ahşap topların yanında plastik toplar kullanılmaya başlandı. 1914 yılında Brunswick “Evertrue” adında “gizli plastik formülü” ile ürettiği ilk marka plastik topunu üretti (bu malzemeye Mineralite adını verdi).

Belki hiç bir şey bowlingin tarihinde 1940 yılında American Machinery & Foundry (AMF) tarafından üretilen otomatik "Pin Yerleştirme Makinesi"nin (Automatic Pinspotter) bulunması kadar önemli bir değişiklik yapmadı. 1950'lerin başlarında artık pinleri yerleştiren "pinboy" denilen çocukların yerini bu makinalar almaya başladı.

1950'lerde ABC, kurallarında yer alan "sadece beyazlar için" kuralını değiştirdi.

1958'de PBA - Professional Bowlers Association'un, 1960 yılında Professional Women's Bowling Association'un kurulması ile erkek ve kadınlarda profesyonel düzeyde üst düzey spor karşılaşmaları organize edilmeye başladı. Kadınların organizasyonundaki başarısızlıklardan dolayı buradan ayrılan bir grup 1974 yılında Ladies' Professional Bowlers Association adında bir kuruluş kurdular. Daha sonra bu iki kurum 1978 yılında birleşerek Women's Professional Bowlers Association (WPBA)u oluşturdular. 1981 yılında bu kuruluş Ladies Professional Bowlers Tour adını aldı.

1982 yılında genç oyuncuların organizasyonu için YABA - Young American Bowling Alliance kuruluyor.

1993 yılında ABC, kurallarında yer alan “sadece erkeklere mahsus” kuralını kaldırarak kadınların da bu organizasyonda yer almasına olanak sağladı.

Günümüzde gelişen teknolojiler, otomatik skorlama makinaları ile gelişen bowling sporu tüm dünyada 100 milyondan fazla oyuncusu ile bir Olimpiyat Sporu olma yolunda ilerliyor.

Nasıl strike olur?
Genel olarak standart bir strike vuruşu için topun cepten yani 1. ve 3. pinlerin arasından 4-6 derece bir açı ile girmesi ve içeride bu açılı hareketini sürdürmesi gerekir.

Standart bir strike atışında (falsolu atış) 1, 3, 5 ve 9. pinler top tarafından (sağ elle yapılan atış için), diğerleri ise pinlerin birbirlerine çarpması ve/veya yan taraflardaki duvarlardan sekmesi ile devrilir. Pinlerin havada uçuşarak birbirlerini devirmelerine "pin action" adı verilir. Bazen bunun için “pin mix” deyimi de kullanılır.

Dolayısı ile strike atışında tüm dünyada düz atış yerine falsolu atışın tercih edilmesinin temel nedeni strike yapabilecek giriş açısını (angle of entry) ve pin hareketini (pin action) yakalayabilmektir. Düz atış genellikle spare atışlarında kalan topları devirmekte tercih edilir.

Strike atışında 1. ve 2. pinden giren atış "cepten" (in the pocket) olarak isimlendirilirken, giriş 1. ve 2. pinden olursa "brooklyn" olarak isimlendirilir.

Strike atışlarında falsolu standart atışların yanında pek çok stille yapılan strikelarda söz konusudur.

Nasıl strike olmaz?
İleri seviyede oyuncular cepten girmiş doğru bir strike atışından sonra kalan pinlere bakarak sorunu anlayıp çözüme gidebilirler. Bunun için öncelikle devamlılık gösteren bir strike atışı ve devamlılık gösteren bir kalan pin durumu olması gerekir. Her atışta başka pinler kalıyorsa bu atışların aynı olmadığı söylenebilir.

Düzenli olarak kalan pinleri analiz eden bir oyuncu cebe "Ağır" (heavy hit) mı "hafif" (light hit) mi girdiğini anlayabilir ve buna göre bir düzenleme yapabilir.

"Hafif Giriş" (light hit) topun cepe oldukça sağdan veya yetersiz açıyla girmesinden oluşur. Bu tip bir atış genellikle 1, 3, 6 ve 9. pinleri devirir ama 2, 5, 8 veya bunların kombinasyonlarını muhakkak bırakır. Bu durumda oyuncunun sağa kayarak uygun ayarlamayı yapması gerekir.

"Ağır Giriş" (heavy hit) ise cebe çok soldan veya çok açılı girmesinden oluşur. Bu durumda genellikle 1, 2, 3, 5 ve 8. pinler bazen de 4 ve 7 devrilir ama 6 ve 9 ve sıklıkla 10. pin kalır. Bu durumda oyuncunun sola kayarak ayar yapması gerekir.

Tüm bu durumlar bazı şartların bir araya gelmesi ile oluşur. Oyuncunun muhakkak aynı atışı yapıyor olması ve pinlerin aynı kalıyor olması gerekir. 3-4 atış sonunda kesin bir pattern çıkıyorsa oyuncu bu ayarları yapabilir. Bu arada bir hafif girişte 5 ve 8 i de alabilir. Eğer oyuncu bir türlü strike olmadığından şikayetçi ise fakat ortada standart bir kalma durumu yoksa oyuncu kendi atışında bir düzensizliği araştırmalıdır.